Kişiyi çok derecede korkutan, dehşet içinde bırakabilen, ağır bir çaresizlik hissi yaratan olağan dışı ve beklenmedik birtakım olayların yol açtığı tesirlerin ruhsal travma olarak isimlendirildiğini belirten uzmanlar, ani ve beklenmedik vakitlerde meydana gelen şiddetli sarsıntıların de travmalara yol açabileceğini belirtiyor. Yapılan çalışmaların sarsıntısı yaşayan insanların yüzde 20’sinin Travma Sonrası Gerilim Bozukluğuna (TSSB) yakalandığını gösterdiğini kaydeden Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, kişinin hayat kalitesini olumsuz halde etkileyen durumlarda kesinlikle bir uzmana başvurulmasını tavsiye etti.
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, sarsıntı ve sarsıntının neden olduğu ruhsal travmaya ait değerlendirmede bulundu. Dr. Erman Şentürk, ruhsal travmayı, “kişiyi aşırı derecede korkutan, dehşet içinde bırakabilen, yoğun bir çaresizlik hissi yaratan olağan dışı ve beklenmedik birtakım olayların yol açtığı etkiler” olarak tanımladı.
Beklenmedik olaylar travma oluşturuyor
Kişinin hayatında külfet ve hüzün yaratan pek çok durum ve olaylar olabildiğini lakin bunların tümünün ruhsal travma oluşturmayacağını tabir eden Dr. Erman Şentürk, “Bir olayın ruhsal travma yaratabilmesi için kişiyi çok ağır kaygı, dehşet yahut çaresizlik hissi içinde gerekiyor. Tıpkı vakitte kişinin kendisinin yahut yakınlarının da mevt ve yaralanma tehlikesini yaşaması ya da hissetmesi gerekiyor. Bir örnek verecek olursak kişinin yakınının yıllar uzunluğu süren bir hastalık sonrasında vefatı ruhsal travmaya yol açmayabilir ya da yol açma ihtimali daha düşüktür. Ancak beklenmedik bir formda o kişinin kaybı örneğin trafik kazasında kaybedilmesi daha fazla bir travmatik tesir yaratmaktadır. Bu durumun ruhsal tramvaya yol açma ihtimali daha fazladır.” dedi. Travmaya neden olan olaylara da değinen Dr. Erman Şentürk, “Sel, deprem, yangın gibi birtakım doğal afetler travmalara yol açabilir. İnsan eliyle yapılan savaş, işkence, tecavüz, kazalar, trafik kazaları, iş kazaları, beklenmedik ani ölümler, ciddi ve ölümcül hastalıklara yakalanma ruhsal tramvaya daha fazla yol açmaktadır.” dedi.
Travma sonrası en sık görülen iki durum…
Ruhsal travma sonrasında iki psikiyatrik durumun çok fazla gözlemlendiğini kaydeden Dr. Erman Şentürk, bunlardan birinin Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu (TSSB), bir başkasının de depresyon olduğunu söyledi.
Bu belirtilere dikkat!
Travma sonrası gerilim bozukluğu belirtilerinden bahseden Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, “En kıymetli belirtiler uykusuzluk, kâbus görme, uyku bölünmeleri, uykuya dalamama, olayla ilgili anıların, seslerin rahatsız edici biçimde kişinin gözlerinin önüne gelmesi sayılabilir. Ayrıyeten belirtiler ortasında kişinin daima olarak olayın tekrarlanacağı korkusunu hissetmesi ve bu nedenle tetikte ve diken üstünde hissetmesi, çok kolay irkilme, gerginlik, bunaltı hissi, çabuk sonlanma, diğerlerinin kendisinin yaşadıklarına anlamadığını düşünme, bir nevi etrafa yabancılaşma ve olayı hatırlatan olaylardan huzursuz olma ve bu durumlardan kaçınma davranışlarını çok sık gözlemliyoruz.” dedi.
Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, depresyonda ağır bir mutsuzluk, karamsarlık, isteksizlik, keyifsizlik, hiçbir şeyden keyif almama, evvelce severek yaptığı şeylere ilgi duymama, geleceğe dair rastgele bir plan ve program yapmama, ağır bir enerjisizlik hali, uyku ve iştah değişikliklerinin de çok sık gözlemlendiğini söyledi.
Depremi yaşayanların yüzde 20’si TSSB’ye yakalanıyor
Travma sonrası gerilim bozukluğunun uzun yıllar sürebilen ve önemli iş gücü kaybına yol açabilen bir rahatsızlık olduğunu vurgulayan Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, “Toplumda ruhsal travma yaşayan pek çok kişi olmasına rağmen lakin bir kısmında travma sonrası gerilim bozukluğu gelişebiliyor. Yapılan çalışmalar sarsıntısı yaşayan insanların yüzde 20’sinin travma sonrası gerilim bozukluğuna yakalandığını gösteriyor. Kimi bireylerde bu duruma daha yatkınlık olabiliyor yahut kimi bireyler bu duruma daha güçlü olabiliyor. Bizim için kimlerin travma sonrası gerilim bozukluğuna yakalanacağı ya da kimlerin daha uzun mühlet bu durumu yaşayacağını evvelden bilmek çok kolay olmuyor lakin bununla ilgili birtakım sinyaller ve belirtiler bulunuyor.” dedi.
Kadınlar erkeklere oranla 2-3 kat daha fazla yaşıyor
Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, yapılan araştırmaların bayanlarda travma sonrası gerilim bozukluğunun erkeklere oranla 2-3 kat daha fazla görüldüğünü ortaya koyduğunu söyledi. Dr. Erman Şentürk, “Geçmişte farklı bir ruhsal travma yaşayanlar, geçmiş öyküsünde ruhsal hastalık geçirmiş olanlar, yakınlarında psikiyatrik rahatsızlık bulunan kişilerin travma sonrası stres bozukluğuna yakalanma ihtimalleri daha fazladır.” dedi.
Önceden sarsıntıya yakalanmak travmanın şiddetini artırıyor
“Ruhsal travma ne kadar şiddetli yaşanmışsa etkileri de bir o kadar fazla ve uzun süreli oluyor” ikazında bulunan Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, “Örnek olarak depremde yakınını kaybeden bir kişi, kaybetmeyen bir kişiye göre ya da evi hasar gören kişi, evini kaybeden kişi bu durumları yaşamayan kişilere göre, en kötüsü de enkaz altında kalan kişi, kalmayan kişiye göre ruhsal travmayı daha şiddetli yaşayabildiği için travma sonrası stres bozukluğuna yatkınlığı daha fazla oluyor.” dedi.
Kaçınma davranışları gözlemleniyor
Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, olayın olduğu yere gitmemek, olayın olmamış üzere yaşanmaya çalışılması üzere kaçınma davranışlarının travma sonrası gerilim bozukluğuna daha çok sebep olduğunu söyledi. Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, “Özellikle depremden sonra kişilerde evin içerisinde yalnız kalamama, sürekli bir yakınının yanında olması ihtiyacını hissetme, yakını evin dışına çıktığında kendisini çok huzursuz ve gergin hissetme, evin içine girmek istememe, akrabalarına gitme çok sık gözlemlediğimiz belirtiler arasında yer almaktadır.” dedi.
İlaç ve terapi metotları uygulanıyor
Travma sonrası gerilim bozukluğu tedavisine ait de değerlendirmede bulunan Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, “Burada en kıymetli durum, kişinin travmadan ne derecede etkilendiğidir. Travmadan çok az etkilenen, hayatını eskisi üzere sürdürebilen bireylerde bilgilendirme genel olarak kâfi olmaktadır. Travmadan daha çok etkilenmiş, belirtileri yaşayan lakin işine devam edebilen şahıslarda danışmanlık yahut çok kısa müddetli bir psikiyatrik tedavi yaklaşımı kâfi olabiliyor. Travmadan önemli manada etkilenen ve önemli belirtiler yaşayan lakin tekrar de işini âlâ makûs sürdürebilen bireylere psikiyatrik tedaviyi öneriyoruz. Yeniden burada da danışmanlık değerli bir rol almaktadır.” dedi.
Depresyon eşlik ediyorsa ilaç tedavisi öneriliyor
Travmadan önemli manada etkilenen ve ağır belirtileri olan bireylere psikiyatrik tedavi önerildiğini tabir eden Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, “TSSB belirtilerine depresyon da ekleniyorsa kesinlikle ilaç tedavisini öneriyoruz. İlaç tedavisinde daha çok antidepresan tedavisi uygulanıyor. Aynı zamanda birtakım anksiyolitik tedavileri de eklenebiliyor. İlaç tedavilerinin yanı sıra aynı zamanda terapilerin de etkili olduğunu biliyoruz. Özellikle bilişsel davranış terapi adını verdiğimiz terapi yöntemi bu sürecin daha kolay atlatılmasında kişilere yardımcı oluyor.” dedi.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
